Pilot praktijkgericht programma

Vanaf schooljaar 2024-2025 mag het praktijkgerichte programma’s – net als in de pilot – worden aangeboden in de gl/tl als examenvak in het vrije deel. Scholen die dat willen/kunnen dus in het vrije deel van het curriculum van de gemengde en theoretische leerweg het praktijkgerichte programma aanbieden. Dat geldt ook voor scholen die tot nu toe niet meededen aan de pilot. In de eerste helft van 2023 gaat de minister verder in op zijn visie op het bredere traject en de nadere invulling van het vervolg van de praktijkgerichte programma’s.

In de pilot kunnen gl-scholen een praktijkgericht programma in plaats van het beroepsgerichte programma aanbieden. Op het diploma van de leerling komt dan de theoretische leerweg te staan. Daarvoor krijgt u als pilotschool een ontheffing.

U mag het praktijkgerichte programma als schooleigen vak aanbieden aan uw leerlingen. Als schooleigen vak telt het niet mee als een examenvak. Vanaf schooljaar 2024-2025 kunt u het praktijkgerichte programma aanbieden in het vrije deel van het curriculum van de gemengde of theoretische leerweg op uw school..

Een school mag verschillende praktijkgerichte programma’s aanbieden, maar kan niet zomaar twee of drie examenprogramma’s combineren tot één schoolspecifiek programma waardoor leerlingen niet alle eindtermen van één examenprogramma aangeboden krijgen. Hoe de examenprogramma's uiteindelijk worden vertaald naar een onderwijs- en toetsprogramma is aan de school zelf.

De bevoegdheid volgt op het examenprogramma. Deze zijn nog niet gereed. Het bevoegdhedenvraagstuk is onderwerp van gesprek tussen OCW en de lerarenopleidingen. In de pilot wordt onderzocht welke bevoegdheden nodig zijn. Als er een aanvullende bevoegdheid behaald moet worden, krijgen docenten voldoende tijd om die ook te behalen.

Op bijscholingvmbo.nl staat het scholingsaanbod rond de rol van de docent in een praktijkgericht programma. Lesgeven in het praktijkgericht programma vraagt van docenten dat ze leerlingen op een andere manier begeleiden in steeds een andere rol. Niet alleen tijdens de les, maar ook daarbuiten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het vertalen van de vraag van een opdrachtgever naar onderwijsopdrachten, het plaatsen van LOB in de lessen en kennis hebben van vakspecifieke kennis en vaardigheden.

SLO werkt aan de concept-examenprogramma’s binnen de pilot. In mei 2021 zijn de eerste versies van de concept examenprogramma’s van de licentievrije programma’s gepubliceerd. In 2022 zijn de eerste versies van de licentiegebonden programma's en TIV gepubliceerd. Deze concept-examenprogramma’s worden door SLO toegelicht in verschillende webinars.

Het gaat tijdens de pilot om concept-examenprogramma’s die op basis van ervaringen, opgedaan in de pilot, worden bijgesteld. Ook kan tijdens de pilot besloten worden programma’s samen te voegen. Informatie over versies van de examenprogramma’s worden gedurende de gehele pilot op deze website geplaatst.

Leerlingen in de pilot kiezen aan het eind van leerjaar 2 welk profiel en bijbehorend vakkenpakket (incl. praktijkgericht programma) ze in de bovenbouw gaan volgen. Dit praktijkgerichte programma is breed van opzet, waardoor uitstroom naar diverse richtingen binnen zowel het havo als het mbo mogelijk blijft. Het is de intentie om meerdere praktijkgerichte programma’s te ontwikkelen die in alle profielen aangeboden mogen worden (profieloverstijgend).

Nee, voor leerlingen in de onderbouw verandert er niets. Al hebben scholen uiteraard wel de mogelijkheid om al in de onderbouw te starten met een praktijkgericht programma. Of om leerlingen kennis te laten maken met meerdere praktijkgerichte programma’s, voordat ze een keuze moeten maken.

Een examenprogramma bestaat uit een combinatie van kennis en vaardigheden, waaronder verbindende vaardigheden, systematisch werken, LOB, werkvelden, programma-specifieke kennis en vaardigheden en vraagstukken. Binnen het programma kun je contexten en opdrachten zelf bepalen. Je hebt dus veel ruimte om het examenprogramma te vertalen naar een onderwijsprogramma.

Praktijkgerichte programma’s kennen een eigen format waarin werkvelden, systematisch werken en vaardigheden centraal staan. In het praktijkgericht programma gaan leerlingen aan de slag met levensechte opdrachten binnen en buiten de school. Hierin proeven leerlingen aan de praktijk en ontwikkelen ze talent én vaardigheden die ze nodig hebben in het vervolgonderwijs en hun loopbaan. De school werkt structureel samen met het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en het mbo. Daarnaast sluit het aan op mbo4 en het havo.

Nee, een praktijkgericht programma bevat geen profielmodulen en keuzevakken zoals deze voor de beroepsgerichte programma’s bestaan. Het praktijkgerichte programma bevat werkvelden die regionaal ingevuld kunnen worden. Daarnaast bieden de opdrachten en de wijze van afsluiting (schoolexaminering) veel ruimte om het in de regio- en schoolcontext in te richten. De keuzeruimte binnen een praktijkgericht programma zit op een andere manier geborgd in het examenprogramma.

Het praktijkgericht programma wordt ontwikkeld op 320 klokuren. Dat wil zeggen dat de ontwikkelaars van de examenprogramma’s deze richtlijn meekrijgen. Hoeveel uur scholen besteden aan het praktijkgericht programma is aan hen. Geadviseerd wordt om in leerjaar 3 en leerjaar 4 in totaal vier uur in te roosteren, maar scholen mogen hiervan afwijken.

De 320 uur zit tussen een vak (240 uur) en een beroepsgericht programma in de GL (400 uur) in. De VO-raad, SPV en Platform-TL hebben dit geadviseerd en OCW heeft dit advies overgenomen (zie kader (pdf, 134 kB)).